Prisjećanje na radne akcije u Jugoslaviji
Omladinske radne akcije su naziv za dobrovoljni rad na teritoriji Jugoslavije.
Počeci radnih akcija se vežu za period Narodnooslobodilačke borbe. Prva omladinska radna akcija bila je organizovana u ljeto 1942. godine u dolini rijeke Sanice kod Ključa, poznata i kao „Žetva u Saničkoj dolini“. imala je svoj štab, komandanta i komesara, 10 bataljona i 57 četa. Omladinske radne brigade, radne čete i brojne grupe u svim krajevima Jugoslavije dale su tokom rata 35 miliona radnih dana.
Za vrijeme Drugog svjetskog rata uništeno je, trajno onesposobljeno ili oštećeno 80% čitave mreže jugoslavenskih željeznica. Posljedice destrukcije industrijskog potencijala i saobraćaja postavile su pred Komunističku partiju Jugoslavije velike izazove, prije svega zadatak oporavka i sređivanja privrednog života.
Država nije raspolagala investicionim sredstvima i jedini način da se izgradi saobraćajna infrastruktura bio je dobrovoljni rad o čemu je početkom 1946. godine donesena posebna odluka. Sredinom marta 1946. godine, građevinsko odjeljenje tadašnjeg ministarstva saobraćaja dobilo je nalog za izvođenje pripremnih radova na pruzi Brčko-Banovići. Elaborat o izgradnji bio je gotov za nepunih mjesec dana. Prvog aprila počele su pripreme i taj datum se kasnije u Jugoslaviji slavio kao dan omladinskih radnih akcija.
Prve pruge
Omladinsku prugu Brčko – Banovići, dugu 92 km, u 190 dana 1946. godine izgradilo je 62.268 članova Narodne omladine Jugoslavije. U domaćim brigadama radilo je i oko 2.200 dobrovoljaca iz brojnih zemalja.
–Pruga Šamac – Sarajevo, dužine 242 km, 1947.god.
–Pruga Doboj – Banja Luka, dužine 93,5 kilometra, urađena je 1951. god.
-Pruga Kučevo – Brodica,
Omladinci su na akcijama ustajali rano i prvi dio dana su radili fizičke poslove na terenu. Nakon završetka rada vraćali su se u naselje gde su se bavili sportskim, kulturnim i idejno-političkim aktivnostima:
-pohađali su kino, foto, radio, elektrovarilačke i daktilo kurseve, kurseve kozmetike, ikebane, saobraćajne kulture
-polagali su ispit za sportskog sudiju
-učili su voziti moped, automobil ili traktor
-Jedna od glavnih aktivnosti u brigadirskim naseljima bilo je i ideološko-političko i marksističko obrazovanje u kojem su brigadiri upoznavani sa osnovama marksističke ideologije.
Učesnici ORA zvali su se akcijaši ili brigadiri. Brigadirka je, međutim, naziv za bluze koje su se nosile na akcijama. Na brigadirke su se prišivali amblemi. Kasnih 70-ih i ranih 80-ih akcijaška uniforma sastojala se od patika, majice, brigadirke i pantalona.
Brigadirke su i poslije završenih akcija bile u modi. Na desnom rukavu nalazio se amblem brigade. Postojali su i bedževi sa logom brigade u kojoj su učestvovali akcijaši kao i bedž sa likom maršala Tita
Bilo je to vrijeme rada, poštenja, prijateljstva i zbližavanja mladih iz cijele Jugoslavije. Pjevalo se i veselilo na trasi, uz brigadirske večeri i logorske vatre. Bilo je to i doba ljubavi – za neke, prve, za neke velike i vječne.
Učesnici radnih akcija su bili veoma mladi ljudi, preovladavala je seoska omladina, mladića je bilo mnogo više nego djevojaka, a republička i nacionalna pripadnost je dobrim delom odražavala strukturu stanovništva. Na saveznim gradilištima 1947. bilo je 36% akcijaša iz Srbije, a iz Hrvatske 23%, BiH 19%, Slovenije 7%, Makedonije 6%, Crne Gore 3,8%.
“Ovdje, na radnim akcijama, se kuju novi ljudi. Ovdje se kuju i prekaljuju i izlaze iz rada novi ljudi sa novim pojmovima o radu. Stvara se jedan radni kolektiv koji se ponosi svojim radom, onim što on stvara svojim sopstvenim rukama …” bile su riječi druga Tita!
